ଭୁବନେଶ୍ୱର (ବଡ଼ ଖବର ବ୍ୟୁରୋ): ଦେଶବାସୀଙ୍କୁ ସ୍ୱାଧୀନତା ଦେବାକୁ କେତେ କେତେ ମହାପୁରୁଷ ନିଜର ବଳି ଚଢାଇଥିଲେ । ସେମାନଙ୍କ ତ୍ୟାଗ ଚିରଦିନ ପାଇଁ ଅମର ହୋଇରହିଯାଇଛି । ଦେଶର ସ୍ୱାଧୀନତାରେ ଓଡ଼ିଶାର ଭୂମିକା ଥିଲା ଅନ୍ୟତମ । ଆମ ଓଡ଼ିଶାର ବୀର ପୁରୁଷ ମାନେ ଛାଡି ଯାଇଛନ୍ତି ସେମାନଙ୍କର ଅଲିଭା ଛାପ ଯାହା ପ୍ରତ୍ୟେକଟି ଓଡ଼ିଆଙ୍କ ମନରେ ଲିପିବଦ୍ଧ ହୋଇଯାଇଛି । ଆମ ଓଡ଼ିଶା ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ଆସିବା ପୂର୍ବରୁ ମରହଟ୍ଟାମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଶାସିତ ହେଉଥିଲା । ୧୮୦୩ ମସିହାରେ ଇଂରେଜମାନେ ମରହଟ୍ଟା ମାନଙ୍କୁ ବିତାଡ଼ିତ କରି କଟକର ବାରବାଟି ଦୁର୍ଗ ଦଖଲ କରିଥିଲେ । ଧୀରେ ଧୀରେ କୌଶଳ କରି ସେମାନେ ସାରା ଓଡ଼ିଶା ଦଖଲ କରିବା ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କଲେ । କିନ୍ତୁ ପଶ୍ଚିମ ଓଡ଼ିଶାର ବୀର ସୁରେନ୍ଦ୍ର ସାଏ ଇଂରେଜ ମାନଙ୍କ ସହ ବୀର ଦର୍ପରେ ଲଢି ତାଙ୍କ ଗତିପଥରେ ବାଧା ଦେଇଥିଲେ ।ଯାହାଫଳରେ ସୁରେନ୍ଦ୍ର ସାଏଙ୍କୁ ୪୦ ବର୍ଷ ଜେଲର କରାଦଣ୍ଡ ଭୋଗ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା । ଏବଂ ସେହି ଜେଲରେ ହଁ ତାଙ୍କରମୃତ୍ୟୁ ଉତ୍କଳ ହୋଇଥିଲା ।
ଲକ୍ଷ୍ମଣ ନାୟକ: ଦକ୍ଷିଣ ଓଡ଼ିଶାର ଲକ୍ଷ୍ମଣ ନାୟକ ଇଂରେଜ ମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସଂଗ୍ରାମ ଜାରି ରଖିଥିଲେ । ସେ ଜାତିର ପିତା ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନେ୍ଦାଳନରେ ଯୋଗ ଦେଇ ଇଂରେଜ ମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢିଥିଲେ । ମାତ୍ର ଭାରତ ମା ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ଫାଶି ଖୁଣ୍ଟରେ ଝୁଲିବାକୁ ପଡିଥିଲା ।
ସେହିପାରି ଖୋର୍ଦ୍ଧାରେ ଜୟୀ ରାଜଗୁରୁ ଏବଂ ପରବର୍ତୀ ସମୟରେ ବକ୍ସି ଜଗବନ୍ଧୁ ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ଯାହା ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନକୁ ଥରହର କରିଥିଲା । ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ ହେଉଛି ଦେଶ ସ୍ୱାଧୀନତାର ପ୍ରଥମ ମୁକ୍ତି ସଂଗ୍ରାମ ।
ନେତାଜୀ ସୁବାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ: ନେତାଜୀ ସୁବାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ ଇଂରେଜ ମାନଙ୍କ ବରୁଦ୍ଧରେ ଯେଉଁ ବିଦ୍ରୋହ କରିଥିଳେ ତାହା ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣାକ୍ଷରରେ ଲିପିବଦ୍ଧ ହୋଇ ରହିଅଛି । ତାଙ୍କ ବିଷୟରେ କିଏ ବା ନ ଜାଣେ । ଆଜାନ୍ଦ ହିନ୍ଦ ଫୌଜ ଗଠନ କରି ଓଡ଼ିଶା ତଥା ଭାରତ ମାଟିରୁ ଇଂରେଜ ମାନଙ୍କୁ ବିତାଡିତ କରିଥିଲେ ।
ଇଂରେଜ ମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସ୍ୱର ଉଠାଇଥିଲା ଓଡ଼ିଆ ସାହାସୀ ୧୨ ବର୍ଷ ବୟସର ପୁଅ ବାଜି ରାଉତ । ସାହାସର ସହିତ ଇଂରେଜ ମାନଙ୍କୁ ସାମ୍ନା କରି ଦମ୍ଭତାର ସହ ଇଂରେଜଙ୍କ ଗୁଳିରେ ପ୍ରାଣହରାଇଥିଲା ।
ଉତ୍କଳ ମଣି ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ । ଯିଏ ଓଡ଼ିଶାର ଦୀନ ଦରିଦ୍ରଙ୍କର ବନ୍ଧୁ ଥିଲେ । ଲୋକଙ୍କ ସେବା ପାଇଁ ନିଜ ପୁଅକୁ ମଧ୍ୟ ହରାଇଦେଇଥିଲେ । ସେ ଓଡିଶାରେ କଂଗ୍ରେସର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇ ଇଂରେଜ ବିରୋଧରେ ଲଢେଇ କରିଥିଲେ ।
ଗଜପତି କୃଷ୍ଣ ଚନ୍ଦ୍ରଦେବ: ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ଗଜପତି କୃଷ୍ଣ ଚନ୍ଦ୍ରଦେବ ଯିଏକି ଇଂରେଜ ମୁକ୍ତ ଓଡ଼ିଶା ଓ ଭାଷାଭିତିକ ରାଜ୍ୟ ଗଢି ତୋଳିବାରେ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।
